DİVAN-I HİKMET’TE MANEVÎ AYET İKTİBASLARI

Horasan erenlerinin piri olan Hoca Ahmed Yesevî tarihi seyr içerisinde medeniyetimizin kurucularından birisidir. Tüm Asya için vazgeçilmez bir isimdir. Anadolu ve Balkanlar için, Avrasya ve Hindistan için pek kıymetlidir. Bütün Türk İslam âlemini kuşatan bir yelpazesi vardır. Bu bakımdan Hoca Ahmed Yesevî, Dünyâ tarihinin en etkili isimlerinden birisidir. Dünya üzerinde Türklerin ayak basıp hüküm sürdükleri hemen her yerde İslam dinini anlatan ilk kişiler onun dervişleridir. Bugün için ifade edecek olursak Türk milleti için bin yıllık plan çizen, bin yıl ötesini hayal eden güzide bir şahsiyettir. Bugün Anadolu’nun her köşesinde onun halifelerinin ve dervişlerinin izlerinin mevcudiyeti bundandır.

Hoca Ahmed Yesevî’nin hikmetlerinin bugün hatırda tutulması, okunması, bestelenmesi, dinlenmesi kısacası toplumun ruhunda hayat bulması onun beslendiği kaynak ile doğrudan ilintilidir. Zira o, kendi hikmetlerini Sübhan’ın fermanı olarak tanımlayıp, hepsinde Kur’an’ın anlamı bulunduğunu vurgulamaktadır. Hikmetlerin zamanı aşması, zaman üstü bir kaynaktan beslendiğinin ilk göstergesidir. Hoca Ahmed Yesevî gibi Mevlânâ ve Yunus Emre de aynı yolun yolcularıdırlar ve Kur’an’ın rengi ile boyanmışlardır. Yunus ilahilerinin milletimizin gönül iklime sultan olmasının bundan daha öte bir izahı yoktur. Zira vahye dayanmayan şiirin zaman içerisinde yok oluşunun tanığı yine zamandır. Bu hakikati Mevlânâ bir rubaisinde dile getirerek kaynağını vahiyden almayan sözün heva ve hevesten kaynaklandığı ve yok olmaya mahkûm olduğunu söyler.

Yayına sunduğumuz elinizdeki çalışma Hoca Ahmed Yesevî’nin hikmetlerinde vahyin etkisi üzerine hazırlanmış bir doktora tezinden üretilmiştir. Satır aralarında fark edebileceği üzere Türkistan Pîri’nin hayranlık uyandıran bir vahiy bilgisi vardır ve hemen her söylediği hikmetinde vahyin izleri görülmektedir. Divan-ı Hikmet’e vahyin penceresinden bakan bu çalışma, Hoca Ahmed Yesevî ve takipçilerinin kullandıkları din dilinin örneklerini sunmakta, Kur’an ile edebiyat arasındaki bağın ne denli güçlü olduğunu göstermektedir.

Yazar
Dr. Öğr. Üyesi Alper AY

Editör

Prof. Dr. Alim YILDIZ

Yayın Koordinatörü
Harun SARIGÜL

Baskı Tarihi: 2020
© Ahmet Yesevi Üniversitesi
Mütevelli Heyet Başkanlığı
Şehit H. Temel Kuğuoğlu Caddesi No: 30 06490 Bahçelievler/ANKARA
Tel: 0312 216 06 00 • Faks: 0312 223 34 29
www.ayu.edu.tr  [email protected]